Sigorta primi sosyal güvence alanında kullanılan bir kavramdır. Sosyal devletler vatandaşlarının sağlık hizmetlerinden faydalanmaları ve yaşlılık döneminde düzenli bir gelire sahip olarak huzurlu yaşamaları için sosyal güvence sistemleri kurarlar. Ülkemiz de sosyal bir devlet olarak bu sosyal güvence sistemini Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) aracılığıyla sağlar. Çalışanların SGK çatısı altında sosyal hizmetlerden ve emeklilik hakkından faydalanabilmeleri için devlete sigorta primi ödemesi yapmaları gerekir.
Prim Ne Demek?
Sigorta primi kavramını açıklamadan önce prim kelimesinin farklı alanlardaki anlamlarına değinmek gerekir. Prim kelimesi farklı sektörlerde değişik anlamlara gelir. İş Kanunu anlamında prim, çalışanları motive etmek ve iş verimliliğini artırmak amacıyla üretim, satış vb. hedeflerin tutması durumunda işveren tarafından işçiye maaşı dışında ödenen ek ücreti ifade eder.
Prim kavramı ticaret hukuku alanında da kullanılır ve ticari senetlerin asıl değeriyle piyasa fiyatı arasındaki farkı ifade eder.
Sigorta Primi Ne Demek?
Sigorta yaptırmak isteyen kişilerin, poliçe adı verilen sigorta sözleşmesi uyarınca sigorta şirketine yaptıkları ödemeye sigorta primi denir. Sigorta şirketi bu primler karşılığında, poliçede sigorta ettirilen malvarlığının veya menfaatin, yine poliçede öngörülen risklerden birine maruz kalması durumunda sigortalıya tazminat ödemesi yapar.
Sigorta primi, sigortacılık ve sosyal güvenlik alanında farklı anlamlarda da kullanılır.
Sigortacılık alanında sigorta primi
Kişiler mal varlıklarını çeşitli risklerden korumak amacıyla sigorta ettirirler. Mal varlığını sigortalamanın yanı sıra hayat sigortası ve sağlık sigortası gibi sistemlerden de yararlanabilirler. Kişiler, sağlık sigortasıyla hastalıklara karşı kendilerini güvence altına almaya çalışırken hayat sigortasıyla da ölüm halinde yakınlarını güvence altına almayı amaçlarlar.
Sosyal güvenlik alanında sigorta primi
Sigortalı çalışanlar SGK çatısı altında farklı kategorilere ayrılır ve ait oldukları kategorinin tabi olduğu şartlara göre devlete sigorta primi ödemesi yaparlar. Sigorta priminin kaç gün olduğu, sigorta primi ücreti ve ödemelerin nasıl yapılacağı sigortalı kategorilerine göre farklılık gösterir. Ödemeler prime esas brüt kazanç üzerinden hesaplanan belirli oranlara bağlıdır.
Sigorta Primi Ne Kadar?
Sigortalı çalışanın kendi adına ve işvereninin de yine sigortalı adına ödemekle yükümlü oldukları sigorta primleri bulunur. İşveren işçinin brüt maaşı üzerinden %15,5 SGK primi ve %2 işsizlik sigorta primi ödemekle yükümlüdür. Belirtmek gerekir ki işverenin sorumlu olduğu SGK primi oranı esasen %20,5 olup devlet tarafından %5 sigorta primi desteği verilmektedir.
İşverenler ayrıca işyerlerini ve üretim malzemelerini teminat altına almak için İşyerim Paket Sigortası yaptırabilirler.
Çalışan Sigorta Primi Ne Kadar?
Sigortalının kendi adına ödemesi gereken sigorta primi hesaplama konusunda aylık brüt maaşı esas alınır. Brüt maaş üzerinden %14 SGK primi işçi hissesi ve %1 işsizlik sigortası primi işçi hissesi kesilir. Kalan miktar üzerinden %15 gelir vergisi ve %0,759 damga vergisi kesintisi yapılır. Vergi kesintileri de yapıldıktan sonra kalan miktar işçinin eline geçen net ücreti olur.
Eklemek gerekir ki asgari ücret, gelir vergisi ve damga vergisinden muaftır. Brüt maaş üzerinden işçinin payına düşen prim kesintileri yapıldıktan sonra kalan meblağ işçiye ödenir.
Sigorta Primi Nasıl Hesaplanır?
Sigorta primi hesaplama konusunda yukarıda bahsettiğimiz işçi ve işveren payları dikkate alınır. Buna göre örneğin 2022 yılı için asgari ücret üzerinden yapılacak sigorta primi ödemelerinin hesabı şu şekilde yapılır:
• 2022 yılı için brüt asgari ücret aylık 5.004 TL’dir. Bu ücret üzerinden SGK primi olarak işçi payına düşen %14 yani 700,56 TL ve yine işçi payına düşen işsizlik sigortası olarak %1 yani 50,04 TL kesilir. Asgari ücret damga ve gelir vergisinden muaf olduğu için herhangi bir vergi kesintisi yapılmaz.
• Yukarıdaki kesintiler işçinin maaşından kesilir. Bunlara ek olarak işveren payına düşen SGK primi olarak %15,5 yani 775,62 TL ve işsizlik sigortası olarak %2 yani 100,08 TL ödeme yapar. Diğer bir deyişle asgari ücretli bir işçinin işverene maliyeti toplamda 5.879,70 TL olur.
İşverenler, işçi prim ödemeleri nedeniyle maddi külfet altına girebilirler. Bunun yanı sıra alacaklarını tahsil edememe durumu da söz konusu olursa ekonomik olarak sıkıntı yaşayabilirler. Bu riski önlemek ve ticari işletmelerinin devamlılığını sağlamak için Devlet Destekli Alacak Sigortası yaptırılabilir.
Sigorta primine esas kazanç sınırları 2022 yılı için şu şekilde belirlenmiştir:
• Alt limit günlük 166,80 TL, aylık ise 5.004 TL
• Üst limit günlük 1.251 TL, aylık ise 37.530 TL
Buna göre sigorta primine esas kazancın günlük alt limiti günlük asgari ücrete eşittir. Günlük üst limit ise günlük asgari ücretin 7,5 katıdır. Sigortalının günlük ücreti bundan daha fazla olursa aşan kısım prim hesaplamasında dikkate alınmaz.
Sigorta Primi Ne Zaman Ödenir?
Sigorta primi hesabından sonra “Sigorta primi ne zaman yatar?” sorusu da sıkça merak edilen konulardan biridir. Sigorta primleri ayın son gününe kadar yatırılabilir. Ayın son gününün tatil gününe denk gelmesi halinde en geç takip eden ilk iş gününde prim ödemesi yapılabilir.
Sigorta Primi Sorgulama
Sigorta primi sorgulama E-devlet üzerinden kolay bir şekilde yapılabilir. E-devlet sistemine giriş yaptıktan sonra sistem üzerinden SGK kurum sayfasına erişim sağlanır. Ardından SGK tescil ve hizmet dökümü/İş yeri unvan listesi üzerinden sigorta hizmet dökümü görüntülenir. Hizmet dökümü içerisinde sigortalılığın başlangıç tarihi, hangi kategoride sigortalı olunduğu gibi bilgilerin yanı sıra sigorta primi bilgilerine ulaşılabilir.
