İşsizlik Sigortası Nedir?

Kişiler bir iş yerinde halihazırda çalışırken, herhangi bir sağlık sorunu olmamasına ve yaptıkları iş itibarıyla yeterliliklerinde bir eksiklik bulunmamasına rağmen kendi kusurları  veya kasıtları olmaksızın işsiz kalabilirler. İşsizlik sigortası bu kapsama giren sigortalıların maddi mağduriyetlerini azaltabilmek adına belirli bir süreyle sınırlı olmak üzere gelir kaybının bir kısmının ödendiği sigorta türüdür.

İşsizlik Sigortasından Kimler Yararlanabilir?

İşsizlik sigortası, aşağıda belirtilen kişileri otomatik olarak kapsayan bir sistemdir:

● İş sözleşmesine bağlı olarak çalışan sigortalılar
● Banka sandıklarına tabi olan sigortalı çalışanlar

Bu şekilde çalışan kişilerin prime esas aylık brüt maaşları üzerinden her ay %1 oranında işsizlik sigortası primi kesilir. Ayrıca ek olarak %2 oranında işveren ve %1 oranında devlet katkısı alınır. Her ay alınan bu primler işsizlik sigorta fonuna aktarılır.

Sisteme otomatik olarak değil fakat isteğe bağlı olarak katılabilecek kişiler ise şu şekilde sıralanabilir:

● Belirli süreli iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan sigortalılar
● Şehir içi toplu taşımada, iş yerlerinde veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenen alanlarda yine belirli süreli iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan, aynı zamanda ay içinde çalışma süreleri 10 günden az olan kişiler

Ticari taksi, dolmuş ve minibüs gibi araçlarda şoför olarak çalışan kişiler ile turizm sektöründe belirli süreli olarak çalışan kişilerin bazı dönemler işsiz kalma riski yüksektir. Bu riski en aza indirmek için bu sektörlerde çalışanlara isteğe bağlı olarak işsizlik sigortası kapsamına girmeleri imkanı tanınmıştır.

İsteğe bağlı işsizlik sigortası kapsamına giren kişilerin prime esas aylık brüt kazancı üzerinden %1 oranında işsizlik sigortası primi kesilir. Ek olarak işveren de %2 oranında prim ödemesi yapar.
İşsizlik sigortasından faydalanabilmek için T.C. vatandaşı olma şartı aranmaz. Ülkemizde çalışma izni ile istihdam edilen yabancılar da yukarıda sayılan kapsama girmeleri durumunda işsizlik sigortasından faydalanabilirler. Öte yandan maaşlarından işsizlik sigortası primi kesilmediğinden dolayı emekli olup halen çalışmaya devam eden kişiler bu kapsama girmez.

İşsizlik Maaşı Alma Şartları

İşsizlik sigortası şartları şu şekilde sıralanabilir:

● Sigortalı kişi kendi kusuru olmaksızın ve tamamen isteği dışında işsiz kalmış olmalıdır. İş akdi işveren tarafından İş Kanunu’nda belirtilen haklı nedenlere bağlı olarak feshedilen bir işçi işsizlik sigortasına hak kazanamaz. Aynı şekilde iş yerinden kendi isteğiyle istifa eden bir işçi de yine işsizlik sigortasından faydalanamayacaktır.
● Sigortalı, iş sözleşmesinin sonlandırılmasından önceki son 120 gün içinde iş sözleşmesine bağlı şekilde çalışmış olmalıdır. Burada önemli olan son 120 gün içinde geçerliliğini koruyan bir iş sözleşmesinin varlığıdır. Bu süreçte sigortalının hastalık veya çeşitli mazeretlerle fiili olarak çalışmasının sekteye uğramasının bir önemi yoktur.
● İş sözleşmesi sona ermeden önceki son 3 yıl içinde işçi adına en az 600 günlük işsizlik sigortası primi ödenmiş olmalıdır.
● İş sözleşmesi sona eren sigortalı bu tarihten itibaren en geç 30 gün içinde herhangi bir İŞKUR birimine şahsen veya elektronik ortamda işsizlik sigortası başvurusu yapmış olmalıdır.

İşsizlik Maaşına Nasıl Başvurulur?

İşsizlik maaşına veya ödeneğine başvuru iki şekilde gerçekleşmektedir. Birincisi, kişi en yakın İŞKUR birimine giderek başvuru yapabilir. Buradaki en önemli konu, başvuru yapacak kişinin hizmet akdinin 30 gün içerisinde bitmiş olması. Yani Hizmet akdi feshedildikten sonraki 30 gün içerisinde başvurması gerekmektedir. İkinci başvuru yolu ise www.iskur.gov.tr adresinden yapılan elektronik başvurudur. 

İşsizlik Maaşı Alma Süresi

İşsiz kalınan dönemde işsizlik sigortasından faydalanılabilecek süre sigortalı olarak çalışılan gün sayısına göre değişiklik gösterir. Buna göre:

● En az 600 gün sigortalı olarak çalışmış ve işsizlik sigortası ödemiş kişiler 180 gün,
● En az 900 gün sigortalı olarak çalışmış ve işsizlik sigortası ödemiş kişiler 240 gün,
● En az 1080 gün sigortalı olarak çalışmış ve işsizlik sigortası ödemiş kişiler 300 gün işsizlik sigortası ödemesi alabilirler.

İşsizlik Sigortası Ne Kadar?

İşsizlik sigortası hesaplamak için sigortalının son 4 aylık dönemde günlük ortalama brüt kazancı dikkate alınır. Bunun %40’ı kişiye işsizlik sigortası olarak ödenir. Bir diğer deyişle sigortalılar ortalama olarak brüt maaşlarının %40’ına kadar işsizlik sigortasından faydalanabilirler. Bu hesaplamada asgari ücretin %80’i üst sınır olarak dikkate alınır. 

İşsizlik maaşından sadece damga vergisi kesintisi yapılır. Ayrıca belirtmek gerekir ki işsizlik maaşı üzerine nafaka borçları haricinde haciz konulamaz. İşsizlik maaşı başkasına devir veya temlik edilemez.

İşsizlik Sigortası Kredi Borcunu Öder mi?

İşsizlik sigortasının kredi borcunu ödemek gibi özel bir fonksiyonu yoktur. Fakat özel sigorta şirketleri tarafından yapılan işsizlik sigortaları kredi ödemelerini de kapsayabilir. 

İşsizlik Maaşı Dondurma

İşsizlik maaşı alınırken kişinin tekrar işe girmesi durumunda işsizlik maaşının ne olacağı konusu iki şekilde ele alınmalıdır:

● İşsizlik maaşı alan kişi, yeniden sigortalı bir işe girerse işsizlik maaşının kalan kısmı üzerinde hakkı devam eder. Fakat bu hakkı donmuş kabul edilir. Kişi yeni girdiği iş yerinden kendi isteğiyle ayrılsa dahi önceden hak kazandığı işsizlik maaşının devamını alabilir.
● İşsizlik maaşı alan kişi yeniden işe girer ve sonrasında iş sözleşmesi işsizlik sigortasına hak kazanma şartlarını gerçekleştirecek şekilde kendi isteği dışında sona ererse, sigortalı sıfırdan işsizlik sigortasına hak kazanır.

İşsizlik Maaşı Onaylandığını Nasıl Öğrenebilirim?

İşsizlik maaşı başvuru sonucunu sorgulamak için İŞKUR’a iletişim hattı ALO 170 üzerinden ya da E-devlet üzerinden ulaşılabilir.

İşsizlik Maaşı Onayı Ne Zaman Gelir?

İşsizlik maaşı başvuru sonucu ayrıca SMS ile de başvuru sahibine bildirilir. Başvurular genellikle 10-15 günlük süre içinde sonuçlandırılır. Yoğunluk olması durumunda ise bu süre 1 aya kadar uzayabilmektedir.

İşverenin Yaptırabileceği Çeşitli Teminatlar

İşsizlik sigortasına ek olarak işverenlerin çalışanlarını da kapsayan “İşyerim paket sigortası” yaptırması mümkündür. Bu sayede sigortalı çalışanlar iş yerinde oluşabilecek risklere karşı teminat kapsamında olur. İşverenler dilerse bu sigorta ürününü ihtiyaçları doğrultusunda genişletebilirler.

“Devlet destekli alacaklı sigortası” ise çalışanların işsiz kalma riskine karşı dolaylı bir teminat sağlayan bir sigorta türüdür. İş yerlerinin müşterilerden alacaklarını teminat altına alan bu sistem sayesinde işverenlerin ekonomik zorluk içine girmemeleri ve ekonomik nedenlerle işten çıkarma gibi olumsuz sonuçların önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.