Covid-19 salgını boyunca birçok kişinin aile hayatı karantinalar, okulların kapanması ve uzaktan çalışma dinamiklerinin hayatımıza girmesiyle tabir-i caizse alt üst oldu. Birçok aile için bu durum bir yandan son derece stresli ve belirsiz bir durumu kontrol altında tutmaya çalışmak bir yandan da birlikte çok fazla vakit geçirmek anlamına geldi. Uzaktan eğitim döneminde çocuklar günün her saati aile üyelerinin ya da bakıcılarının yanında olmaya alıştılar. Bazı bebeklerin ise hayata dair tüm bildikleri bu oldu.
Yıl 2021 oldu ve okullara dönüşler başladı. Pandemi henüz hayatımızdan çıkmış değil. Dolayısıyla hepimizin olduğu kadar ebeveynlerin ve eğitimcilerin de kafaları biraz karışık. Eski rutinlere nasıl döneceğiz? Çocuğumdan nasıl ayrılacağım? Çocuğum okula yeniden alışabilecek mi? Ona destek olmak için ne yapmalıyım? Okula dönüş sürecinde hem ebeveynlere hem de çocuklara yardımcı olabileceğini düşündüğümüz bazı önerileri bu yazımızda sizin için derledik.
Okulda eğitimin önemi
Her şeyden önce okulun hayatlarımızdaki yerini ve önemini yeniden hatırlamakta fayda var. Bugünün çocukları, yarının geleceği. Okullar bu bilinçle ilgiyi teşvik eder ve çocukları başarılı bireyler olma yolunda fırsatlarla çevreler. Eğitim sisteminin geçmişten günümüze olan gelişimi, okulları sadece mezuniyet ve maddi başarı elde etme aracı olmaktan çıkardı, pozitif bir gelişimin gizli ve en önemli araçlarından biri haline getirdi. Okula gitmenin çocukların gelişimi üzerindeki olumlu etkilerini biraz özetleyecek olursak;
Eğitim: Okullar, çocukların eğitimi için birincil rehberdir. Okullar, çocuklara insanlık, edebiyat, kültür, matematik, siyaset, tarih gibi birçok konu hakkında bilgilerin aktarıldığı merkezlerdir. Bu sistem, çocukların muhakeme mekanizmasını geliştirmeye yardımcı olur. Farklı kültürel geçmişlerden gelen uyaranlara maruz kalırsanız, yaşadığınız dünya ve yaşam büyüdükçe büyür.
Sosyal Gelişim: Okul, bir bebeğin sosyalleşmesi için ilk fırsattır. O zamana kadar, bebeğin kişiler arası iletişim kurduğu insanlar ebeveynleri ve geniş aile üyeleriyle sınırlıdır. Okullardaki çocuklar sadece yeni kavramlarla değil, aynı zamanda kendilerinden yaşça büyük komşularıyla ve akranlarıyla tanışır. Bu, yetişkin yaşamında gerekli olan empati, arkadaşlık, katılım ve teşvik gibi sosyal davranışlar üretir ve geliştirir.
Ruhsal Gelişim: Okul, çocuklar için bilginin temel kaynağıdır. Edebiyat, kültür, matematik, tarih ve diğer birçok konu dahil olmak üzere farklı eğitim alanları hakkında bilgi edinme şansı bulurlar, bu durum da çocukların düşünce süreçlerini geliştirir. Böylesine geniş bilgi birikimi ile çocuklar daha kültürel bir dünyaya katılır ve benzer şekilde varlıkları da genişler.
Fiziksel Gelişim: Okulların aksine ev, çocukların enerjilerini yönlendirmelerinin zorlaştığı kısıtlı bir alan sağlar. Okullarda, bir çocuk çeşitli fiziksel aktiviteler deneyimlerken enerjisini diğer sosyal yollara kanalize edebilir. Okullar, spor ve sanat gibi aktivitelerin varlığı ile çocukların sınırsız enerjilerini üretkenliğe yönlendirmelerine yardımcı olur. Araştırmalar, tanıdık bir ortamda çocuğun ani enerji patlamalarıyla başa çıkmak için donanımsız olduğunu, ancak aynı yaştaki bireylere maruz kaldığında en iyi davranışında olmayı öğrendiğini gösteriyor.
Ebeveynler ve bakım verenler olarak çocuklara okula dönüş sürecinde nasıl destek olabiliriz?
Durum, nerede yaşadığınıza bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir ancak aileniz kreşler, okullar ve ofislerin yeniden açılmasıyla günlük rutinlerinde bir değişime hazırlanıyorsa, çocuğunuzun uyum sağlamasına yardımcı olacak bu ipuçları size yardımcı olabilir.
Ayrılık kaygısı nasıl bir şey ve neye benziyor?
Ayrılık kaygısı, çocuğunuzu ‘bırakıp gittiğinizde’ (kısa bir süreliğine de olsa) veya çocuğunuz yeni durumlarla karşılaştığında, tepkileri ağlamak ve daha ‘yapışkan’ olmak şeklinde ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle 6 ay ile 3 yaş arasında olur ve çocuğunuzun gelişiminin bir parçasıdır. COVID-19 pandemisinin stresi ve belirsizliği, bu tür davranışların bazen daha büyük çocuklarda da görülebileceği anlamına geliyor.
Çocukları kreşe veya okula bırakmak, ayrılma kaygısı belirtileri göstermeye başlamaları için tipik bir durumdur. Geçtiğimiz yıllarda yaşanan olaylar nedeniyle, daha büyük çocuklar okula bırakılırken daha da zor zamanlar geçirebilir ve COVID-19 nedeniyle güvende olamayacaklarından korkabilirler.
Eski rutinlere geri dönerken çocuğumun güvende hissetmesini nasıl sağlayabilirim?
Çocuğunuzun okula dönüşü ve sizin işe geri dönüşünüz zaman ve planlama gerektiren bir süreç olabilir. Çocuğunuz için ayrılığı daha az zorlaştırmak için şu ipuçlarından bazılarını deneyebilirsiniz:
Çocuğunuzu dinleyin
Endişelerini ciddiye alın ve onlar hakkında çocuğunuzla konuşun. Eğer yaşça küçük bir çocuğunuz varsa, okula geri dönüşün nasıl görüneceğini temsil edecek bir oyun oynamayı deneyebilir, okul bitişinde eve geri döneceğinin veya sizin onu okuldan alacağınızın da dahil olduğu adımları temsil eden bir resim çizmesini isteyebilirsiniz.
Hazırlanmalarına yardımcı olunOkula dönüş için belirlenen yeni kuralları öğrenin ve çocuğunuzla birlikte üzerinden geçin. Çocuğunuza okula geri dönme konusunda ne hissettiğini sorun ve önemli bir endişesi varsa öğretmenini bilgilendirdiğinizden emin olun.
Sakin kalın
Çocukların, yetişkinlerden gördükleri davranışlardan etkilendiğini ve onları örnek aldığını her zaman hatırlayın. Çocuğunuzun rahat kalmasına ve güvende hissetmesine yardımcı olmak için sakin kalın, sakin davranışınızı çocuğunuza model olarak gösterin.
Ayrılık anı için plan yapın
Vedalaşma anını çocuklar için daha da zorlaştırmamak için aşağıdakileri deneyebilirsiniz;
- Vedaları pozitif bir hale dönüştürün.
- Ayrıldığınızı/gittiğinizi dile getirin.
- Neden ayrıldığınız konusunda yapacağınız açıklamayı kısa ve net tutun.
- Onlar için geri döneceğinizi çocuğunuza hatırlatın.
- Ayrılırken tereddüt etmeyin.
- Planladığınız zamana kadar geri dönmeyin.
- Çocuğunuzu her bıraktığınızda aynı rutini tekrarlayın.
Çocuğum okula geri dönmeye korkuyor. Onu rahatlatmak için ne yapabilirim?
Bazı çocuklar, özellikle uzun süredir evde eğitim görüyorlarsa, gergin veya isteksiz hissedebilirler. Dürüst olun. Mesela okula döndüğü zaman nelerin değişmiş olabileceği konusunda sohbet edebilirsiniz. Kendilerini ve diğer kişileri güvende tutmaya yardımcı olacak güvenlik önlemleri ile ilgili çocuğunuzun güvenini tazeleyin. Yeni normale yavaş yavaş alışabileceğini çocuğunuza söyleyin. Hemen alışmak ve ısınmak zorunda olmadıklarını hatırlatın. Arkadaşları ile yeniden eskisi gibi oynamanın ve zaman geçirmenin zaman alabileceğini ve bunun bir sorun olmadığını anlatın.
Çocuğumun nasıl olduğunu, onu bunaltmadan nasıl kontrol edebilirim?
Proaktif ama sakin olun. Çocuklar duygusal ipuçlarını genellikle hayatlarındaki kilit yetişkinlerden, yani anne baba veya bakım verenlerinden alırlar. Bu sebeple çocuğunuzun endişelerini dinlemeniz, kibar konuşmanız ve güven verici olmanız son derece önemlidir. Duygu değişimlerine hazırlıklı olun ve bu değişimlerin normal olduğunu çocuğunuza söyleyin.
Kontrol etmek konusu büyük çoğunlukla çocuğunuza bağlı bir durumdur. Eğer çocuğunuz paylaşmıyorsa ona “Nasılsın?” diye sorabilirsiniz. Diğer çocuklar duygularını açıklama ve ifade etme konusunda daha açık sözlü olabilirler. Çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız, tüm bu sohbetleri ve konuşmaları şefkat ve anlayış içerisinde yönetebilirsiniz.
