İnsanlar iş hayatları boyunca sosyal sigorta güvencesi altında çalışırlar. Bu süreçte işveren tarafından her ay maaşlarından belirli bir prim kesintisi yapılarak devlete ödenir. Kendi nam ve hesabına çalışan sigortalılar ise sigorta primi ödemelerini kendileri yaparlar. Uzun süren çalışma hayatının sonunda sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısı koşullarını sağlayan kişiler emekli olmaya hak kazanır ve kendilerine devlet tarafından bir emekli maaşı bağlanır. Normal emeklilik süreci bu şekilde işlemekle birlikte emekliliğe giden bu uzun yolda sigortalılar iş kazası veya meslek hastalığı gibi durumlarla karşılaşabilirler. Sigortalının çalışma gücünü etkileyecek derecede olan olumsuz durumlarda belirli koşulların da sağlanması şartıyla kişilere malulen emekli olma hakkı tanınmaktadır. “Malulen emeklilik şartları nelerdir?” konusunu detaylı bir şekilde incelemekte yarar var.
Malulen Emeklilik Nedir?
Malulen emeklilik adından da anlaşılacağı üzere Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sunulan emeklilik sistemi ve Bireysel Emeklilik Sistemi'nde de kişilerin belirli koşulları sağlaması durumunda emekli olmalarına hak tanıyan bir sistemdir. Koşulları ise normal emeklilik sürecinden farklı işler. Malulen emekliliğin söz konusu olabilmesi için kişilerin öncelikle tıpkı SGK emeklilik sürecinde olduğu gibi sigortalı bir işte çalışıyor olması gerekir. Sigortalı şekilde çalışma hayatına devam ederken sağlık problemlerinin, iş kazalarının veya meslek hastalıklarının ortaya çıkması durumunda malulen emeklilik söz konusu olabilir. Malulen emeklilik için temel şart yaşanan bu olumsuz durumun sigortalının çalışma gücünde bir kayıp meydana getirmesidir. Diğer bir deyişle yaşanan kaza veya hastalık sonucunda sigortalı kişi eskisi gibi çalışamıyor olmalıdır. Sigortalı çalışan iş gücü kaybı nedeniyle mevcut işinde eskisi gibi çalışamıyor olmalı veya bu yeni koşullarda başka bir iş bulamayacak olmalıdır. Malulen emeklilik bu durumda sigortalının hayatına devam edebilmesi ve mağduriyet yaşamaması için getirilmiş bir emeklilik sistemidir.
Malulen Emeklilik Dereceleri
Malulen emeklilik için temel şart en az %60 oranında iş gücü kaybı olmasıdır. Öte yandan malulen emeklilik maaşı miktarının belirlenmesinde maluliyet derecesi de dikkate alınır. Vücut bütünlüğü %100 olarak kabul edilir ve bunun üzerinden yaşanan fiziksel kayıplar sağlık heyeti tarafından derecelendirilir. %60 üzeri iş gücü kaybında malulen emeklilik hakkı doğabilir. Bu noktada iş gücü kaybı %60 olan bir sigortalıyla %90 oranında fiziksel kayıp yaşayan sigortalıya ödenecek olan emekli maaşı miktarı farklı olacaktır. Bu konudaki değerlendirme kanunlar çerçevesinde SGK tarafından yapılır. Malulen emeklilik çeşitleri iş gücü kaybına göre farklılık gösterebilir. Kişiler dilerse Ferdi Kaza Sigortası da yaptırarak her türlü iş kazası ve diğer kazalara karşı kendilerini güvence altına alabilirler.
Kimler Malulen Emekli Olabilir?
Malulen emekli olabilecek kişiler SGK kapsamında 4A sigortalı, 4B sigortalı ve 4C sigortalı çalışanlardır. SGK kapsamında çalışan kişiler iş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığı yaşamaları halinde bu durum yetkili sağlık kuruluşları tarafından incelenir. Yapılan incelemeler sonucunda sigortalının eski çalışma gücünde kayıp oluştuğu, mevcut işinde eski verimlilikte çalışamayacağı veya başka bir iş bulmasının düşük bir ihtimal olduğu rapor edilmişse malulen emeklilik söz konusu olabilir.
Eklemek gerekir ki malulen emeklilik yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı durumunda değil günümüzde sık karşılaşılabilen bazı hastalıkların ortaya çıkması halinde de mümkün olabilmektedir. Malulen emeklilik şartlarının oluşabileceği bazı hastalıklar şunlardır: Kanser, parkinson sendromu, epilepsi, beyin tümörü, multipl skleroz (MS), serebral palsi, retina kanaması, organ nakli, uzuv kaybı, şizofreni, bipolar bozukluk, siroz, anemi, demans, zeka gerilikleri ve AIDS.
Malulen Emekli Olma Şartları Nelerdir?
“Malulen emeklilik için ne gerekli?” sorusu sıklıkla merak edilir. Malulen emekli olmanın ilk şartı yukarıda da değindiğimiz üzere iş kazası, meslek hastalığı veya çalışma gücünü etkileyen başka tür hastalıkların yaşanmasıdır. Bunun yanı sıra malulen emeklilik hakkı kazanabilmek için yerine getirilmiş olması gereken başka koşullar da bulunur:
● Sigortalı şekilde çalışmaya başlanmasından itibaren 10 yıl geçmiş olmalıdır. Diğer bir deyişle sigortalının en az 10 yıllık sigortalılık süresine sahip olması şartı aranır.
● 10 yıllık sigortalılık süresinin en az 1800 gününde yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası prim ödemesi yapılmış olmalıdır.
● Yaşanan meslek hastalığı veya iş kazasının çalışma gücünde en az %60 oranında bir kayba sebep olmuş olması gerekir. Çalışma gücü kaybı yetkili sağlık kuruluşlarındaki heyet tarafından tespit edilip bu yönde rapor hazırlanmış olmalıdır.
● İş gücü kaybı işe başlanan tarihten sonra gerçekleşmiş olmalıdır.
● Yaşanan iş gücü kaybı nedeniyle sigortalı kişi işinden ayrılmış ve başka bir işte çalışamıyor olmalıdır.
Belirtmek gerekir ki sigortalının işten ayrılmış olması koşulu malulen emeklilik başvurusu sırasında değil, SGK tarafından emeklilik şartlarının oluştuğuna ve malulen emeklilik aylığı bağlanmasına karar verilmesi noktasında aranır.
1800 günlük prim ödeme sayısında eksiklik olan sigortalılar, varsa askerlik, doğum veya yurt dışında çalışma gibi sebeplerle çalışamadıkları süreleri borçlanma yoluyla prim gün sayısını tamamlama imkanına sahiptir. İş gücü kaybı %60’ın altında olan sigortalılar şartları sağlamaları halinde malulen emeklilik yerine engelli aylığına başvurabilirler. Kadınlarda malulen emeklilik şartları ile erkekler için aranan şartlar aynıdır.
Malulen Emekli Olma Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılır?
Malulen emeklilik başvurusu sigortalının son çalıştığı iş yerinin bağlı bulunduğu SGK Müdürlüğü’ne dilekçe ile yapılmalıdır. Sonrasında SGK tarafından yönlendirilen sağlık kuruluşuna gidilerek malullük oranı tespit edilir. Sağlık kuruluşu tarafından yetkilendirilen heyet maluliyet durumunu inceler. Sağlık kuruluşunun hazırladığı rapor SGK tarafından incelenir ve gerekli koşulların oluştuğuna karar verilirse sigortalıya malulen emekli maaşı bağlanır.
Malulen Emeklilik Maaşı Ne Kadar?
Malulen emekli maaşının miktarı herkes için eşit değildir. Prim ödeme gün sayısı, prime esas alınan kazanç ve maluliyet oranı emeklilik maaşını etkileyen kriterlerdir. Malulen emeklilik maaşının ödenmeye başlanmasında SGK’ya yapılan yazılı başvuru tarihi veya sağlık kuruluşu tarafından verilen maluliyet raporu tarihinden hangisi daha erkense o tarih esas alınır. Takip eden ayda maaş ödemesi yapılmaya başlanır.
AXA Sigorta ve AXA Hayat Emeklilik olarak çalışma hayatınız süresince karşılaşabileceğiniz olumsuzluklara karşı birçok emeklilik planı ve sigorta ürünlerimizle yanınızdayız!
