Daini mürtehin sıklıkla karşılaşılan fakat anlamı çok fazla bilinmeyen bir kavramdır. Özellikle bankaların kredi verme işlemlerinde sıklıkla başvurduğu daini mürtehin kavramına yakından bakmakta yarar var.
Daini Mürtehin Ne Demek?
Daini mürtehin kavramını oluşturan kelimelerden “dain” borç veren alacaklıyı ifade ederken “mürtehin” rehin konulmuş anlamına gelir. Buna göre daini mürtehin anlamı “rehinli alacaklıdır” ve bir riskin gerçekleşmesi nedeniyle borcun ödenememesi durumunda alacaklıyı güvence altına alan bir sistemdir. Bu sistem sayesinde alacağın teminat altına alınması için borca konu mal üzerinde maddi hak tesis edilir.
Daini Mürtehinin Amacı Nedir?
Daini mürtehinin amacı alacaklının alacağını tahsil etmesini garanti altına almaktır. Daini mürtehin, alacaklının borçludan borcunu tahsil ederken diğer alacaklılara göre öncelik hakkına sahip olmasını sağlayan ve herkese karşı ileri sürülebilen bir haktır. Borçlunun birden çok kişiye borcu olması ve alacakların tahsil edilememesi durumunda icra prosedürü devreye girer. Alacakların tahsil edilebilmesi için üzerinde haciz işlemi uygulanan malların satışı gerçekleştirilir. Satıştan elde edilen gelirle tüm alacaklıların alacaklarını tahsil etmeleri amaçlanır. Fakat satıştan elde edilen gelir alacakların tamamını kapatmaya yetmiyorsa bu noktada alacaklılar arasında sıra cetveli denilen bir sıralama yapılması gerekir. Daini mürtehin hakkına sahip olan alacaklılar bu sıra cetvelinde rehinli alacaklı sıfatıyla ilk sırada yer alır. Sıra cetvelinde vergi alacağı olan kamu kuruluşları, imtiyazlı alacaklılar ve imtiyazsız alacaklılar lehine daini mürtehin şerhi konulmuş olan alacaklıdan sonra gelir.
Daini Mürtehin Nasıl Kurulur?
Daini mürtehin sigorta alanında oldukça geniş yer bulur. Kredi ile bir araç, taşınmaz veya eşya alınırken bu varlıklara sigorta yaptırılır. Sigorta poliçesinde satın alınan varlık için finansman desteği sağlayan yani kredi veren banka lehine daini mürtehin şerhi düşülür. Bu sayede finansman sağlayan kuruluşun alacağı teminat altına alınmış olur.
Örneğin taşıt kredisi çekerek bir araç alınırken, krediye konu taşıt için yaptırılan kasko sigortası üzerinde kredi alacaklısı banka lehine daini mürtehin şerhi konulabilir. Hatta bazı bankalar araç kredisi verirken satın alınacak araç üzerinde kasko sigortası yaptırılmasını zorunlu tutabilir. Bunun için AXA Sigorta kasko ürünlerinden Maksimum Kasko Sigortası veya Tutumlu Kasko Sigortası tercih edilebilir. Kasko poliçesinde kredi alacaklısı banka lehine daini mürtehin şerhi konulur. Böylece aracın herhangi bir riziko nedeniyle değerinin düşmesi halinde ödenmesi gereken sigorta tazminatı sigortalı aracın yerine geçer. Kredi ödemesinde aksaklık yaşanması durumunda araç satılarak bedelin tahsil edilmesi yerine banka alacağını sigorta şirketinden tahsil eder.
Bankaların kredi başvurularında zorunlu tuttuğu kasko sigortası tüketiciler açısından fazla maliyetli bulunabilir. Kasko sigortasının çok gerekli olmadığını düşünen ve bununla birlikte araç kredisi kullanabilmek için sigorta yaptırmak durumunda olan kişiler için Büyük Hasar Kasko Sigortası ekonomik bir alternatif kasko çeşididir.
Daini mürtehin hayat sigortalarında da sıkça başvurulan bir sistemdir. Örneğin eşlerden biri hayat sigortası yaptırmış ve aynı zamanda bir bankadan konut veya araç kredisi çekmiş olabilir. Kredi borçlusu olan eşin vefat etmesi durumunda kredi borcu diğer eşin üzerine geçmez. Hayat sigortasında poliçe üzerinde banka daini mürtehin olarak gösterilmiş ise, sigorta tarafından kredi ödemeleri devam ettirilir. Kredi başvuruları sırasında bankalar tarafından talep edilen hayat sigortası koşulu tüketiciler açısından genellikle ek bir masraf olarak görülür. Fakat görüldüğü üzere hayat sigortası aslında kredi borçlusunun vefatı durumunda diğer aile fertlerini finansal olarak koruyan bir sistemdir.
Fakat yapılan yeni düzenlemeler ile, kredi kullanırken bankadan hayat sigortası yaptırma koşulu ortadan kalktı. Kişi herhangi bir sigorta şirketinden yaptırdığı hayat sigortasını da kredi kullanırken gösterebilir. Sonuç olarak, kredi kullanırken veya çekerken hayat sigortası yapma zorunluluğu bulunmuyor fakat banka krediyi verirken bir hayat sigortası da talep edebilir. Böyle bir durumda sigorta şirketlerinin hayat sigortası ürünlerine bakabilirsiniz.
Daini Mürtehinde Muvafakat Nasıl Olur?
Daini mürtehin hakkı olan alacaklının, alacağını tahsil edebilmesi için muvafakatname alınması gerekir. Bunun için iki farklı yol izlenebilir:
● Taşınmaz veya araç satın alırken finansman desteği için bankalardan kredi çeken kişiler, satın aldıkları ev veya araç üzerinden elde ettikleri gelirlerini (menfaatlerini) sigorta ettirebilir. Sigorta poliçesine düşülen şerh ile kredi alacaklısı konumunda olan banka da bu gelirler üzerinde söz sahibi olur.
● Kredi alacaklısı banka krediye konu mal üzerinde kendi alacağına göre sigorta yaptırabilir. İlerleyen zamanda yaşanan herhangi bir risk durumunda banka sigorta tazminatını kredi alacağına karşılık tahsil edebilir.
Her iki yöntemde de sigorta şirketinin muvafakatnamesinin alınması zorunludur.
Daini Mürtehin Nasıl Kaldırılır?
Daini mürtehin şerhinin kaldırılması için öncelikle alacaklı kuruluşa olan kredi borcunun tamamen ödenmesi gerekir. Tüm taksitler ödendikten sonra daini mürtehin şerhinin kaldırılması mümkün olur. Bu noktada ikili bir ayrım yapmak gerekir:
● 2011 yılının Ocak ayından önce kredi alınmış ve buna yönelik bir daini mürtehin şerhi konulmuşsa eski usule göre bir prosedür işler. Bu prosedür uyarınca krediye konu aracın ruhsatı ile birlikte bankaya başvurulur. Bankadan kredi borcunun tamamen kapatıldığına dair yazı alınır. Bu yazı ile birlikte bankanın yönlendirdiği bir notere giderek daini mürtehin şerhinin kaldırılmasına yönelik belgenin alınması gerekir. Son olarak bu belge ile herhangi bir Trafik Tescil Şube Müdürlüğü’ne başvurarak rehin kaldırma işlemi ruhsat üzerine işletilir.
● 2011 yılının Ocak ayından itibaren alınan kredilerde ise daini mürtehin şerhi daha pratik şekilde kaldırılabilir. Kredi alınan bankaya başvurarak daini mürtehin şerhinin kaldırılması talebinde bulunulur. Daha sonra E-devlet üzerinden daini mürtehin sorgulama yapılır. Genel olarak 3 iş günü içinde şerhin kaldırıldığı sistemde gözükür.
AXA Sigorta olarak kredi ile satın aldığın her türlü taşınır ve taşınmaz değeri teminat altına alman için çeşitli sigorta paketlerimizle yanındayız!
Sigorta Ürünleri ve Daini Mürtehin İlişkisi
Kredi kullanırken, ilgili ürünle ilgili sigorta yaptırmak finansal açıdan destekleyici bir durum olabiliyor. Örneğin, taşıt kredisi kullandığınızda, banka kasko poliçesinizi daini mürtehin olarak tanımlayabiliyor. Bu sayede herhangi bir olumsuz durumda banka, alacağını sigorta şirketinden talep edebiliyor.
Aynı şekilde konut kredisi için de aynı durum gerçekleşmektedir. Konut sigortası aracılığı ile, poliçe daini mürtehin olarak tanımlanabiliyor. Böylece kredi borcu sigorta şirketleri tarafından karşılanabiliyor.
AXA Sigorta’nın sunduğu kasko ve konut sigortası ürünlerine göz atarak, kredilerinizi de güvence altına alabilirsiniz.
